Ποιοι ήταν οι Τσάμηδες που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς

 Την περίοδο της Κατοχής ζούσαν στην Ήπειρο περίπου 20.000 μουσουλμάνοι οι οποίοι μιλούσαν την αλβανική γλώσσα και τους αποκαλούσαν  Τουρκοτσάμηδες και Αλβανοτσάμηδες.

 

 Κατοικούσαν στην περιοχή της Θεσπρωτίας στις περιφέρειες Ηγουμενίτσας, Μαργαριτίου, Φιλιατών και Παραμυθιάς, τις οποίες αποκαλούσαν “Τσαμουριά”. Οι Τσάμηδες προσδοκούσαν τη «Μεγάλη Αλβανία» και στόχος τους ήταν να ανεξαρτητοποιηθούν. Στη συνέχεια θα ζητούσαν να ενσωματωθούν στο αλβανικό κράτος.

 

• Ντοκουμέντο: Ο αρχηγός των Τσάμηδων Μαζάρ Ντίνο θέτει τους ένόπλους του στην υπηρεσία των Ναζί

Οι κύριοι εκφραστές αυτής της ιδέας ήταν τα αδέλφια Νουρί και Μαζάρ Ντίνο.

Ένοπλοι Τσάμηδες συνόδευσαν τον ιταλικό στρατό κατά τη σύντομη προέλασή του στο ελληνικό έδαφος τον Νοέμβριο του 1940. Τότε σημειώθηκαν οι πρώτες λεηλασίες και επιθέσεις εναντίον χριστιανικών χωριών.

Tο καλοκαίρι του 1943 συνεργάστηκαν με τους γερμανούς κατακτητές, οι οποίοι τους έδιναν υποσχέσεις ανεξαρτησίας.

Οι καταδρομείς της γερμανικής μεραρχίας Εντελβάις έκαναν κοινές στρατιωτικές επιχειρήσεις με τους Τσάμηδες στη Θεσπρωτία, προκειμένου να εξολοθρεύσουν τα χωριά της περιοχής, τα οποία θεωρούσαν ότι ενίσχυαν το ελληνικό αντάρτικο.

Ο Μαζάρ Ντίνο και ο αδελφός του Νουρί (αρχική φωτογραφία) είχαν την πλήρη στήριξη των γερμανών διοικητών. Έτσι, όταν έφτασε η ώρα της εξόντωσης των προκρίτων της Παραμυθιάς ξεκίνησαν τις συλλήψεις συνοδεία γερμανού αξιωματικού.

Χρόνια αργότερα, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Θανάσης Γκόντοβος, εντόπισε μετά από έρευνα στα γερμανικά αρχεία σημαντικά ντοκουμέντα που αποδεικνύουν ότι οι εκτελέσεις των αμάχων στην Παραμυθιά έγιναν βάσει του καταλόγου ονομάτων τον οποίο είχε συντάξει η ηγεσία των Τσάμηδων στην περιοχή!

Τα επίμαχα έγγραφα και όλες τις στρατιωτικές διαταγές της γερμανικής διοίκησης Ηπείρου παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου». Σε ένα από αυτά αναφέρεται ξεκάθαρα:

 

«Ο πρόεδρος του Εθνικού Αλβανικού Συμβουλίου της Τσαμουριάς, Μαζάρ Ντίνο, από την Παραμυθιά, είναι διοικητής του αλβανικού λόχου της Τσαμουριάς. Βρίσκεται στην υπηρεσία του Γερμανικού Στρατού. Παρακαλούνται οι υπηρεσίες να παρέχουν στο εν λόγω πρόσωπο στήριξη και αρωγή».

Τον Σεπτέμβριο του ’44, μετά την αποχώρηση των Γερμανών, οι αντάρτες του ΕΔΕΣ που κυριαρχούσαν στην περιοχή, προχώρησαν στη μαζική εκδίωξη των Τσάμηδων στην Αλβανία. Στις 23 Μαΐου του 1945, το Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων Ιωαννίνων καταδίκασε ερήμην σε θάνατο 1.930 Τσάμηδες οι οποίοι βαρύνονταν με εγκλήματα πολέμου κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’50 η ελληνική κυβέρνηση απαλλοτρίωσε τις περιουσίες τους και τις απέδωσε σε ντόπιους και έποικους. Σήμερα οι Τσάμηδες αρνούνται ότι υπήρξαν συνεργάτες των Γερμανών και ζητούν να αποζημιωθούν. Η στάση τους αποτελεί παράμετρο του αλβανικού εθνικισμού και “δηλητηριάζει” τις φιλικές σχέσεις ανάμεσα σε Ελλάδα – Αλβανία.

Η Μάχη της Κρήτης

Γερμανοί αλεξιπτωτιστές πάνω από την Κρήτη

     

Με την ονομασία αυτή έμεινε στην ιστορία η αεραποβατική επιχείρηση, που επιχείρησε η Ναζιστική Γερμανία κατά της Κρήτης στις 20 Μαΐου 1941 και η οποία έληξε δώδεκα μέρες μετά, την 1η Ιουνίου, με την κατάληψη της Μεγαλονήσου. Ήταν μία από τις σημαντικότερες μάχες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, με πολλές πρωτιές σε επιχειρησιακό επίπεδο.

Η απόφαση για την επίθεση στην Κρήτη ελήφθη από το Χίτλερ στις 25 Απριλίου 1941, λίγες μέρες μετά την παράδοση της ηπειρωτικής Ελλάδας στις δυνάμεις του Άξονα, και έλαβε την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Ερμής» («Unternehmen Merkur»). Ήταν αμυντική και όχι επιθετική επιχείρηση, όπως αποδείχθηκε αργότερα. Οι Γερμανοί είχαν ως στόχο να εξασφαλίσουν τα νοτιοανατολικά τους νώτα, ενόψει της Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα (Εκστρατεία στη Ρωσία) και να εξορμήσουν στη Βόρεια Αφρική, με εφαλτήριο την Κρήτη, όπως πίστευαν οι Σύμμαχοι.

Τις παραμονές της επίθεσης, οι Σύμμαχοι είχαν τακτικό πλεονέκτημα σε ξηρά και θάλασσα, ενώ οι Γερμανοί στον αέρα. Έτσι, το γερμανικό επιτελείο αποφάσισε να διεξαγάγει την επιχείρηση από αέρος με τη χρησιμοποίηση δυνάμεων αλεξιπτωτιστών σε ευρεία κλίμακα, για πρώτη φορά στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία. Επικεφαλής των γερμανικών δυνάμεων τέθηκε ο πτέραρχος Κουρτ Στούντεντ, 51 ετών, βετεράνος πιλότος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Είχε στη διάθεσή του 1190 αεροπλάνα (πολεμικά και μεταγωγικά) και 29.000 άνδρες (αλεξιπτωτιστές και πεζικάριους), ενώ οι Ιταλοί θα συνεισέφεραν 3.000 στρατιώτες.

Την Κρήτη υπερασπίζονταν όσοι έλληνες στρατιώτες είχαν παραμείνει στο νησί και δυνάμεις της Βρετανικής Κοινοπολιτείας (Βρετανοί, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιωτικοί), που είχαν διεκπεραιωθεί από την κατεχόμενη Ελλάδα. Το γενικό πρόσταγμα είχε ο νεοζηλανδός στρατηγός Μπέρναρντ Φράιμπεργκ, 52 ετών, βετεράνος και αυτός του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι υπερασπιστές της Μεγαλονήσου ανήρχοντο σε περίπου 40.000, αλλά είχαν ανεπαρκή και απαρχαιωμένο οπλισμό, ιδίως οι Έλληνες.

Στην περιοχή των Χανίων είχε εγκατασταθεί ο Βασιλιάς Γεώργιος Β' και η εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση υπό τον Εμμανουήλ Τσουδερό. Οι Σύμμαχοι γνώριζαν με μεγάλες λεπτομέρειες το γερμανικό σχέδιο επίθεσης, αφού είχαν κατορθώσει για πρώτη φορά να σπάσουν του γερμανικό κώδικα επικοινωνιών («Επιχείρηση Αίνιγμα»). Όμως, το πλεονέκτημα αυτό δεν το εκμεταλλεύτηκαν, εξαιτίας των διαφωνιών του Φράιμπεργκ με τους ανωτέρους του στο Λονδίνο. Οι Αμερικανοί δεν είχαν εισέλθει ακόμη στον Πόλεμο.

Η γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε στις 8 το πρωί της 20ης Μαΐου 1941, με τη ρίψη αλεξιπτωτιστών σε δύο μέτωπα: στο αεροδρόμιο του Μάλεμε και στην ευρύτερη περιοχή των Χανίων. Τα πρώτα κύματα των αλεξιπτωτιστών ήταν εύκολη λεία για τους Νεοζηλανδούς και τους Έλληνες που υπεράσπιζαν το Μάλεμε. Στις μάχες έλαβε μέρος και μεγάλος αριθμός αμάχων με ό,τι όπλο είχε στη διάθεσή του, από μαχαίρια ως όπλα από την εποχή της Κρητικής Επανάστασης.

Οι Γερμανοί δεν υπολόγισαν τη συμμετοχή αμάχων στις επιχειρήσεις

Η συμμετοχή χιλιάδων αμάχων στις επιχειρήσεις ήταν ένας παράγων που δεν είχαν υπολογίσει οι γερμανοί σχεδιαστές της επιχείρησης. Πίστευαν ότι οι Κρητικοί, γνωστοί για τα αντιμοναρχικά τους αισθήματα, θα υποδέχονταν τους Γερμανούς ως ελευθερωτές. Μία ακόμη λανθασμένη εκτίμηση της γερμανικής αντικατασκοπείας υπό τον ναύαρχο Βίλχελμ φον Κανάρις ήταν ο αριθμός των μαχητών στην Κρήτη, τους οποίους υπολόγιζαν σε μόνο 5.000 άνδρες.

Στις 4 το απόγευμα της 20ης Μαΐου ένα νέο κύμα αλεξιπτωτιστών έπεσε στο Ρέθυμνο και μία ώρα αργότερα στο Ηράκλειο. Τώρα, οι μάχες διεξάγονταν σε τέσσερα μέτωπα: Χανιά, Μάλεμε, Ρέθυμνο και Ηράκλειο. Η πρώτη μέρα της Μάχης της Κρήτης έληξε με μεγάλες απώλειες για τους Γερμανούς και αβέβαια έκβαση. Ο διοικητής των γερμανικών δυνάμεων, πτέραρχος Κουρτ Στούτεντ, απογοητευμένος από την εξέλιξη των επιχειρήσεων, σκέφθηκε ακόμη και την αυτοκτονία, αναλογιζόμενος την υπόσχεση που είχε δώσει στον Φύρερ για μια εύκολη νίκη. Το βράδυ της ίδιας μέρας, μετά από μεγάλες περιπέτειες, ο βασιλιάς Γεώργιος Β' και η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση μεταφέρθηκαν με βρετανικό πολεμικό στην Αίγυπτο.

Από τα ξημερώματα της 21ης Μαΐου οι μάχες συνεχίσθηκαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα και στα τέσσερα μέτωπα. Οι Γερμανοί επικεντρώθηκαν στην κατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε, όπως ήταν ο πρωταρχικός τους στόχος και τα κατάφεραν προς το τέλος της ημέρας. Επωφελήθηκαν από την ασυνεννοησία στις τάξεις των Συμμάχων, αλλά υπέστησαν και πάλι μεγάλες απώλειες. Ανάμεσα στους γερμανούς αλεξιπτωτιστές που κατέλαβαν το Μέλεμε ήταν μια μεγάλη προσωπικότητα του αθλητισμού και της πυγμαχίας, ο πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής βαρέων βαρών Μαξ Σμέλινγκ, 36 ετών, που έφερε το βαθμό του δεκανέα.

Η κατάληψη του αεροδρομίου ήταν στρατηγικής σημασίας για την εξέλιξη των επιχειρήσεων. Οι Γερμανοί άρχισαν να μεταφέρουν μεγάλες δυνάμεις από την Ελλάδα και με τον σύγχρονο οπλισμό που διέθεταν ήταν θέμα χρόνου η κυριαρχία τους στη Μεγαλόνησο. Στις 28 Μαΐου οι Γερμανοί είχαν απωθήσει τις συμμαχικές δυνάμεις προς τα νότια, καθιστώντας τον αγώνα τους μάταιο. Έτσι, το Λονδίνο αποφάσισε την απόσυρση των δυνάμεων της Κοινοπολιτείας από την Κρήτη και τη μεταφορά τους στην Αίγυπτο. Όσες μονάδες δεν τα κατάφεραν, παραδόθηκαν στους Γερμανούς. Πολλοί Έλληνες μαχητές και μαζί τους 500 Βρετανοί ανέβηκαν στα απρόσιτα βουνά της Κρήτης για να συνεχίσουν τον αγώνα. Την 1η Ιουνίου, με την παράδοση 5.000 μαχητών στα Σφακιά, έπεσε η αυλαία της Μάχης της Κρήτης.

Οι απώλειες για τους Συμμάχους ήταν: 3.500 νεκροί, 1.900 τραυματίες και 17.500 αιχμάλωτοι. Οι Γερμανοί, σύμφωνα με δικά τους στοιχεία, είχαν 3.986 νεκρούς και αγνοούμενους, 2.594 τραυματίες, ενώ έχασαν 370 αεροπλάνα. Σύμφωνα, όμως, με συμμαχικούς υπολογισμούς, οι γερμανικές απώλειες ξεπέρασαν τις 16.000.

Η Μάχη στην Κρήτη ονομάστηκε και «Νεκροταφείο των γερμανών αλεξιπτωτιστών», εξαιτίας των μεγάλων απωλειών τους, γεγονός που ανάγκασε τον Χίτλερ να διατάξει τον τερματισμό κάθε αεραποβατικής επιχείρησης στο μέλλον. Από την πλευρά τους, οι Σύμμαχοι εντυπωσιάστηκαν από τις μεγάλες δυνατότητες των αλεξιπτωτιστών στη μάχη και δημιούργησαν τις δικές τους αεραποβατικές δυνάμεις.

www.sansimera.gr

Δημήτρης Ιτσιος... Ο Αγνωστος Στρατιώτης Ηρωας!

Τα ξημερώματα της 6ης Απριλίου οι Γερμανοί προσπαθούν να διασπάσουν τη γραμμή Μεταξά, από τα σύνορα μας με την Βουλγαρία και τη Γιουγκοσλαβία. Η Γιουγκοσλαβία είχε πέσει δια περιπάτου και οι Βούλγαροι συμμάχησαν με τον Άξονα. Η επίθεση των Γερμανών ήταν καταιγιστική Οι Έλληνες στρατιώτες έδωσαν μια ηρωική μάχη στα οχυρά. Ξεχωριστή όμως, είναι η ιστορία του έφεδρου λοχία Δημήτρη Ίτσιου, ο οποίος ήταν επικεφαλής της αντίστασης στο πολυβολείο, Π8 στην ομορφοπλαγιά του Μπέλες πάνω από το χωριό Άνω Πορρόια Σερρών. Ο Ίτσιος αν και ήταν μόνο με πέντε φαντάρους δεν παραδόθηκε και οι Γερμανοί είχαν μόνο μια λύση για να τους αφοπλίσουν. Να πάνε οι ίδιοι να πάρουν τα όπλα τους. Το συγκεκριμένο πολυβολείο κάλυπτε την υποχώρηση των Ελλήνων στρατιωτών και η αποστολή του ήταν να αντέξει όσο περισσότερο  χρόνο μπορούσε. Ο έφεδρος λοχίας άντεξε μέχρι να του τελειώσουν τα πυρομαχικά. Περίπου 38 χιλιάδες σφαίρες ανάγκασαν τους Γερμανούς να θυσιάσουν πάνω από 230 άνδρες και να χάσουν έναν αντισυνταγμ... 





Διαβάστε όλο το άρθρο:http://www.mixanitouxronou.gr/

ΛΥΚΟΥΡΙΝΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ - «Παρών!» 14 χρόνων, από την Καλλιθέα

«Πατέρα, με πηγαίνουν στην Καισαριανή για εκτέλεση με άλλους επτά κρατούμενους. Μη λυπάστε! Πεθαίνω για τη Λευτεριά και την Πατρίδα».

Ο Αντρέας Λυκουρίνος γεννήθηκε στα 1931. Κι ο κατακλυσμός της σκλαβιάς τον βρίσκει έντεκα χρονώ.

Πήρε ενεργό μέρος στην πρώτη φάση του αγώνα: Στην επίθεση πείνας. Το ελληνικό φρούριο κράτησε άμυνα γερή ένα χρόνο. Σύνθημα ήτανε, η επιβίωση του Λαού. Η ζωή κι η υγεία μας θα χρειάζονταν στη φάση της εθνικής εξόρμησης που σίμωνε.

Ο Αντρέας Λυκουρίνος έπρεπε να διαλέξει μεταξύ του σχολικού βαθμολογίου και του ανοιχτού αγώνα της Πατρίδας του. Ητανε ο πρώτος μαθητής. Αυτό δεν τον εμπόδισε καθόλου να βρει τα πόστα του παράνομου τύπου. Και ν' ακούει απ' ευθείας τη φωνή και τις εντολές του μαχόμενου έθνους. Δεν έκαμε λάθος. Διάβασε και ξαναδιάβασε το σύνθημα της στιγμής: Κρατηθείτε ζωντανοί! Σε λίγο, η ζωή μας θα είναι το πολύτιμο υλικό για την εξόρμηση και για τη ΝΙΚΗ.

Ο Λυκουρίνος θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο για τη ζωή των δικών του! Για τα τρία αδέρφια και τους γονείς του. Γίνεται λοιπόν παλιατζής. Αγοράζει και πουλά παλιά ρούχα και παλιά παπούτσια!...

Η δουλειά του πατέρα του περνούσε κρίση. Ητανε μαραγκός. Η δουλειά του μικρού επρόλαβε τη φοβέρα της πείνας για το σπίτι του. Κι όσα περίσσευαν τα μοίραζε στα φτωχόσπιτα της συνοικίας του. Της συνοικίας Μακρυγιάννη.

Στην ξεγνοιασιά του παιδικού προσώπου του, έρχεται η ευθύνη κι η έγνοια και βάζουν σφραγίδα τίμιου και υπεύθυνου άντρα. Κούραση. Κι αγρύπνια ακόμη από την κούραση! Τα ματάκια του δεν είναι πια παιδικά. Εχουνε την πείρα της ωριμότητας και τη μελαγχολία του βασανισμένου.

Οταν η φάση αυτή του αμυντικού πολέμου ετελείωσε, μετρήθηκαν θύματα τρακόσες χιλιάδες! Ο Αντρέας Λυκουρίνος, πιστός εκτελεστής των εντολών, έφερε τον τομέα του - τη φαμίλια του - γερό και ακμαίο, στο εθνικό προσκλητήριο των ζωντανών. Είχε νικήσει, την πρώτη του Νίκη για λογαριασμό της αδούλωτης πατρίδας του.

***

Εχει αποχτήσει αυτοπεποίθηση. Εχει επιβληθεί και στους μικρούς και στους μεγάλους. Και στην επιθετική φάση του αγώνα, όταν το Εθνος γύρευε τους αρχηγούς της κάθε ηλικίας και της κάθε γειτονιάς, ο Αντρέας Λυκουρίνος βρισκόταν κιόλας τοποθετημένος, μόνος του, στο ηγετικό πόστο της Νεολαίας Μακρυγιάννη!

Εχει μπει στα 12 χρόνια!! Και καμαρώνει γιατί - προσθέτοντας μόνος του δυο, τρία παρά πάνω - έφτιαχνε ένα νούμερο που κάπως ξέφευγε από τα σύνορα της... νηπιακής ηλικίας.

Είχε γίνει θρύλος. Μεταξύ των τσολιάδων συζητιόντανε, μ' ανησυχία, τα κατορθώματα κάποιου «μωρού», στου Κουκάκι.

Το αντάρτικο γύρευε όπλα. Οι οργανώσεις είχανε ανοιχτό έρανο πάντα γι' αυτόν το σκοπό. Ο Αντρέας Λυκουρίνος πήρε πρωτοβουλία: Με δεκαρολογήματα δουλειά δε γίνεται. Πιο δύσκολα βρίσκονται τα λεφτά, παρά τα όπλα. Μ' ένα ψευτοπίστολο, πήλινο, παραφυλάει ένα βράδυ, σε μια γωνιά. Κι αφοπλίζει τον πρώτο τσολιά!

Πετάει τον πηλό. Και μ' αληθινό πια όπλο, μαζεύει και πιστόλια και χειροβομβίδες και στολές ακόμη! Δεν είναι λίγοι οι τσολιάδες που αναγκάστηκαν να φτάσουν στη στρατώνα τους, με τα εσώρουχα μόνο!...

Η Ειδική Ασφάλεια ενδιαφέρθηκε. Τα Ες-Ες τα γερμανικά απαιτούνε από τους αρχηγούς των ελληνικών Ες-Ες την «εμπέδωση της τάξεως» στις δυτικές συνοικίες της Αθήνας! Γιατί οι τσολιάδες ζήτησαν... ενίσχυση.

Τίποτα δεν μπόρεσαν. Ολα φαίνονταν ήρεμα στις συνοικίες εκείνες. Οι μυστικοί που τοποθετήθηκαν στα γύρω, δεν έβλεπαν καμιάν ύποπτη κίνηση. Οι άνθρωποι πήγαιναν στις δουλειές τους, γύριζαν κουρασμένοι, τα παιδιά παίζανε στην αυλή του σκολειού. Κι αν ρωτούσαν και για βαθμούς, ο Λυκουρίνος είχε τα πρωτεία. Μπροστά τους περνούσε, με τα βιβλία στο χέρι και το καπελάκι στραβά. Τους ήξερε.

Δεν του ξέφευγε κανένας από τους ανθρώπους της Ασφάλειας. Η αυτοάμυνα του γίνηκε ένστικτο. Μαέστρος και σ' αυτή τη δουλειά. Θα τον ζήλευαν και μεγάλοι, και παλιοί και νέοι αγωνιστές για την τάξη και τη συνωμοτικότητα. Μ' όλο που δεν περιοριζότανε στις νυχτερινές εξορμήσεις μονάχα. Στη μάχη του Μακρυγιάννη, με τους τσολιάδες, στα 1943, που κράτησε τέσσερις ώρες, πήρε ανοιχτά μέρος κι ο Λυκουρίνος. Ενα βράδυ, το Μάη του 1943 οι Γερμανοί σήκωσαν τον κόσμο της συνοικίας στο πόδι, με πυροβολισμούς και με φωνές. Κυνηγούσαν στους δρόμους κάποιες σκιές. Ητανε η παρέα του Λυκουρίνου.

***

Η δράση του παιδιού γεμίζει δυο χρόνια της σκλαβιάς. Γίνεται παράδειγμα και θρύλος ανάμεσα στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. Είναι ο φόβος κι ο τρόμος των ντόπιων πρακτόρων του εχθρού.

Στις 4 του Ιούνη 1944, βρέθηκε ο φριχτός προδότης. Και την άλλη μέρα έξι χαφιέδες των ελληνικών Ες-Ες, μπλοκάρανε το σπίτι του εθνικού αγωνιστή, στη συνοικία Κουκάκι.

Ζητούνε τον Αντρέα Λυκουρίνο! Ο πατέρας του ζητά εξηγήσεις για το... παιδί. Κι αυτοί γυρεύουν, εκτός από το... παιδί και το πιστόλι που πήρε ψες το βράδυ από έναν δικό τους!!...

Μα δε βρήκανε τίποτα. Μόνο ένα παιδάκι αδύνατο, μια σταλιά, που κοιμότανε ξέγνοιαστο στο ντιβανάκι του. Κι είχε πλάι στην καρέκλα, το κοντό παντελονάκι του και τα βιβλία του σκολειού! Κάτω, βρίσκονταν και τα πεδιλάκια του, Νο 32!...

- Αυτός είναι; ρωτούνε τον πατέρα.

- Αυτός!

- Εσύ είσαι; ρωτούνε το ίδιο το παιδάκι.

- Ποιος;

- Ο... τρομοκράτης!

- Οχι! είμαι μαθητής. Πάω στη δεύτερη τάξη του 6ου Γυμνασίου. Τους απαντά απαθέστατα.

Μα οι πληροφορίες τους ήταν θετικές. Αρχίζει το ξύλο. Γυρεύουν το πιστόλι. Μα το πιστόλι, ποιος ξέρει σε ποια βουνοκορφή θα ταξίδευε πια, κείνη την ώρα. Και πήρανε μόνο τον Αντρέα, με το μαθητικό του πηλήκιο, στο άντρο τους. Πήρανε μέτρα εξαιρετικά, ως που να φτάσουνε στην οδό Παπαρρηγοπούλου Νο 7. Εκεί ήταν η έδρα των ελληνικών Ες-Ες. Επικεφαλής της συνοδείας ήτανε ο Μάκης Μακρογιάννης, που υπηρετεί σήμερα στην Εθνοφυλακή, με το βαθμό του ανθυπασπιστή. Η αλήθεια είναι πως ζήτησε να σώσει το παιδί. Ζήτησε τη βοήθεια του ίδιου του πατέρα του παιδιού και δέκα χρυσές, μέσω ενός άλλου της συνοδείας!...

Γιατί είχανε «ακριβείς πληροφορίες» πως ο Αντρέας, είχε πολλές χρυσές λίρες!

Γίνηκε ανάκριση, μπροστά στον πατέρα, πάνω σε τούτο: πού είχε κρυμμένες τις λίρες! Κι αφού δε βρέθηκε τίποτα, το παραδόκανε την ίδια μέρα στην Ειδική Ασφάλεια και, μετά τέσσερις ημέρες, στα γερμανικά Ες-Ες της οδού Μέρλιν. Το κρέμασαν, το κάψανε, του βάλανε στα νύχια καρφίτσες. Μα αυτός εξακολουθούσε να είναι «μαθητής της δεύτερης τάξης του 6ου Γυμνασίου!» Και να παραμένει ο αλύγιστος και πελώριος αγωνιστής του επικού ελληνικού αγώνα της Αντίστασης.

Τέτοιος έμεινε ως το τέλος. Τέτοιον τον γνώρισε τον ήρωα Αντρέα Λυκουρίνο και το Χαϊδάρι.

Τίποτα δεν άλλαξε. Μόνο δυο... λεπτομέρειες προστέθηκαν: Ενας χρόνος ακόμη στην τρυφερή του ηλικία. Εγινε πια 14 χρονώ. Κι είχε να το κάνει! Κάθε τόσο εύρισκε τρόπο να το πει, πως πάτησε τα 14!...

Η άλλη λεπτομέρεια είναι πως στις 5 του Σεπτέμβρη 1944, βρήκε τρόπο να πετάξει ένα σημείωμα στους δρόμους της Αθήνας. Το σημείωμα απευθυνότανε στον πατέρα του κι έλεγε:

- «Μπαμπά! Με πάνε για εκτέλεση στην Καισαριανή, μαζί με τους τάδε και τους τάδε (τα ονόματα γράφονταν). Ειδοποίησε σε παρακαλώ πολύ τα σπίτια τους! Μη στενοχωριέστε! Αντρέας».

Β. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
φωτογραφία
Τις μέρες της Κατοχής τα κάρα είχαν επιταχθεί επειδή δεν προλάβαιναν τους νεκρούς στους δρόμους ιδιαίτερα τον μαύρο χειμώνα 1941 - 42

Τα παιδια του Ιουλιου ....22 ιουλιου 1943 ....

Της Κατερίνας Μπαλκούρα*
 Η απόφαση των Γερμανών να επεκτείνουν τη βουλγαρική ζώνη κατοχής σε όλη την κεντρική Μακεδονία ήταν η αφορμή για να γραφτεί μια χρυσή, γεμάτη ηρωισμό και αυταπάρνηση, σελίδα στην Ιστορία, που ωστόσο ποτέ δεν διδάχθηκε σε κανένα σχολείο. ΚΟΑ, ΕΑΜ, ΕΛΑΣ και ΕΠΟΝ άρχισαν τη μεγαλύτερη καμπάνια διαφώτισης που είχε γνωρίσει ποτέ η Αθήνα. Με απόφαση της Κ.Ε. του ΕΑΜ, κυκλοφόρησαν εκατοντάδες χιλιάδες προκηρύξεις, πηγές της εποχής κάνουν λόγο για 3 εκατ. τρικ που έπεσαν σε Αθήνα και Πειραιά, ενώ παράλληλα ξεκίνησε σειρά συνελεύσεων σε σχολεία και πανεπιστήμια και ορίστηκε η 22α Ιουλίου 1943, ημέρα Πέμπτη ως μέρα γενικής πολιτικής απεργίας. Ο παράνομος Τύπος έκανε έκτακτες εκδόσεις, τα χωνιά κάθε βράδυ καλούσαν σε συναγερμό και οι τοίχοι της Αθήνας και του Πειραιά αποτέλεσαν την πιο «πολυδιαβασμένη» εφημερίδα της εποχής. Στη διαδήλωση αυτή, παράλληλα με τις οργανώσεις των εθνικοφρόνων, που έδιναν τον δικό τους «αγώνα» εναντίον του ΕΑΜ, είχαμε για πρώτη φορά την ένοπλη δράση και της Χωροφυλακής εναντίον του. Ετσι, λοιπόν, την Τρίτη 13 Ιουλίου, με την «πολύτιμη συμπαράσταση» των κατακτητών αλλά και της Ειδικής και Γενικής Ασφάλειας εισβάλλουν στο πανεπιστήμιο, στο Πολυτεχνείο, στην Ανωτάτη Εμπορική και αλλού τραυματίζοντας σοβαρά φοιτητές. Το κλίμα τρομοκρατίας και η βέβαιη ύπαρξη θυμάτων δεν εμπόδισε την πραγματοποίηση της μαζικότερης διαδήλωσης που είχε γνωρίσει μέχρι τότε η Αθήνα. Προπαραμονή της απεργίας, ΕΠΟΝίτες και ΕΛΑΣίτες, στις 9.00 το βράδυ, περικύκλωσαν το κοσμικό κέντρο «ΠΑΡΚ» στο Πεδίον του Αρεως, όπου ανάμεσα στους θαμώνες ήταν Γερμανοί και Ιταλοί αξιωματικοί, και από το μικρόφωνο καλούσαν τον ελληνικό λαό να πάρει μέρος στην απεργία. Ενας Γερμανός αξιωματικός προσπάθησε να αντιδράσει, αλλά ακινητοποιήθηκε από ΕΛΑΣίτες. Το ξημέρωμα της 22ας Ιουλίου βρήκε μια Αθήνα όπου τα πάντα σχεδόν ήταν κλειστά. Οι καμπάνες χτυπούσαν από τις 5.30, ενώ τα χωνιά στις συνοικίες καλούσαν τους πάντες. Κάθε κίνηση είχε σταματήσει και το μόνο που ακουγόταν ήταν οι μπότες των περιπόλων των κατακτητών. Σε κομβικά σημεία είχαν στηθεί πολυβόλα, ενώ στη γωνία Ομήρου και Πανεπιστημίου τα τανκς, τα οποία οι Γερμανοί κατέβαζαν πρώτη φορά, καιροφυλακτούσαν. Από τις 10 το πρωί ξεκίνησαν οι προσυγκεντρώσεις. Eνα ανθρώπινο ποτάμι ανέβηκε από την Ομόνοια με πλακάτ, σημαίες, παλμό και αντάρτικα τραγούδια και στο ύψος της Θεμιστοκλέους συναντήθηκε με τις ομάδες που έρχονταν από την πλατεία Εξαρχείων και τους άλλους δρόμους με προορισμό το Σύνταγμα. Το «στρατηγείο» της διαδήλωσης ήταν στη Λυκούργου, όπου εκεί ήταν αρχικά και οι ανάπηροι. Οι ήρωες-λεβέντες με τα καροτσάκια έτοιμοι κι εκείνοι να σταθούν μπροστά στα τανκς. Εφημερίδες της εποχής κάνουν λόγο για περισσότερους από 300.000 διαδηλωτές. Το ιταλικό ιππικό, παρόν κι αυτό, προσπαθούσε να διαλύσει τις φάλαγγες. Πολλοί οι τραυματίες, αλλά κανείς δεν υποχωρούσε. Από την Ομήρου, στα πλάγια της Τραπέζης της Ελλάδος, βγήκαν τανκς και στρατιωτικά φορτηγά με πολυβόλα, πυροβολώντας προς κάθε κατεύθυνση. Τα πυρά έπεσαν στην κεφαλή της πορείας, που βρισκόταν εκείνη τη στιγμή στο σημείο. Ηταν ο 7ος τομέας της ΕΠΟΝ, τα παιδιά της ΕΠΟΝ, η Σπουδάζουσα και η οργάνωση των αναπήρων. Ενας σημαιοφόρος ΕΠΟΝίτης δέχθηκε κατάστηθα την πρώτη ριπή. Τότε, η 17χρονη φοιτήτρια της Γαλλικής Ακαδημίας, Παναγιώτα Σταθοπούλου, το πανέμορφο κορίτσι με τα πυρόξανθα μαλλιά από το Μεγάλο Χωριό της Ευρυτανίας, τρέχει, αρπάζει και σηκώνει τη σημαία από τον πεσμένο σημαιοφόρο. Μέσα σε δευτερόλεπτα, μια ριπή τη ρίχνει κάτω και το τανκ περνά από πάνω της. Το πλήθος αφηνιάζει. Τότε, η Κούλα η Λίλη, η 19χρονη φοιτήτρια, κι εκείνη, της Γαλλικής Ακαδημίας, σκαρφάλωσε στο τανκ και άρχισε με λύσσα να χτυπά με το τακούνι της τον οδηγό φονιά. Πέφτει κι εκείνη νεκρή. Στην Αμερικής η 23χρονη Ολγα Μπακόλα ανέβηκε στο τανκ προσπαθώντας να πάρει το όπλο του Γερμανού. Καταιγισμός από σφαίρες κι όμως η Ολγα άντεξε 5 μέρες. Κάπως έτσι έφυγε και η φοιτήτρια Ε. Αντωνιάδου. Πλουτάρχου και Χάριτος ένας γκεσταπίτης πυροβολεί έναν ΕΠΟΝίτη. Το παιδί, μέσα στα αίματα, λίγο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή, παίρνει μια πέτρα και τη ρίχνει στον Γερμανό. Στη διαδήλωση εκείνη έπεσαν ηρωικά μεταξύ άλλων και οι αγωνιστές Ιωάννης Κατσαρός, ο Καισαριανιώτης Δημήτρης Δουκάκης, ο ΕΠΟΝίτης Θανάσης Τεριακής, φοιτητής του Τμήματος Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων του Πολυτεχνείου, ο ΕΠΟΝίτης Θώμης Χατζηθωμάς, φοιτητής του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ, ο επονίτης Θεωνάς Μαυρομματίδης, φοιτητής της Ανωτάτης Εμπορικής, ο Αλέξανδρος Δεσύπρης, ο Χρήστος Κοντός, ο Μ. Καλοζύμης και ο 27χρονος Χανιώτης ανάπηρος πολέμου Α. Παπαδοσταυράκης. Την ίδια μέρα σκοτώθηκε και ο Β. Στεφανιώτης την ώρα που ξεσήκωνε τον κόσμο για να κατέβει στη διαδήλωση. H Πολυκλινική στην Πειραιώς, ο Ερυθρός Σταυρός στην 3ης Σεπτεμβρίου, το Οφθαλμιατρείο και άλλα νοσοκομεία της γύρω περιοχής έγιναν κέντρα πρώτων βοηθειών. Στο Οφθαλμιατρείο είδαν οι φίλοι του νεκρό τον Θώμη Χατζηθωμά, τον μορφωμένο και πολυδιαβασμένο φοιτητή του Πολυτεχνείου που μίλαγε για τον Μαρξ, το Φρόιντ, λάτρευε τη μουσική κι έπαιζε σκάκι. Τα παιδιά του Ιουλίου δεν έμαθαν ποτέ ότι η θυσία τους δεν πήγε χαμένη. Η Μακεδονία σώθηκε. Πλέον οι οργανώσεις του ΕΑΜ αποφάσισαν να σταματήσουν οι διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας και να μεταφερθούν στις συνοικίες με την κάλυψη πλέον του ΕΛΑΣ Αθήνας. Το ίδιο βράδυ, μια παρέα ΕΠΟΝιτών πήγαν πίσω από τη Σχολή Ευελπίδων στο αλσάκι, εκεί όπου έμενε η Παναγιώτα, και έγραψαν «Οδός Παναγιώτας Σταθοπούλου». Οι μετακατοχικές κυβερνήσεις φυσικά αφαίρεσαν την πλάκα και επανέφεραν το παλιό «ανώδυνο» όνομα του δρόμου. Επί δημαρχίας Δ. Μπέη στήθηκε ξανά μια πλάκα στο αλσάκι απέναντι από την πολυκατοικία, ενώ στον τόπο καταγωγής της, στο Μεγάλο Χωριό, με πρωτοβουλία του ανταρτοΕΠΟΝίτη Αυγέρη Αυγερόπουλου, στήθηκε μεγαλοπρεπές μνημείο. Στη γωνία Ομήρου και Πανεπιστημίου υπάρχει κι εκεί μια πλάκα, που όμως πρέπει να διαθέτεις γνώση και φαντασία για να τη δεις. Ο διευθυντής της Εθνικής Τράπεζας, πάντως, λίγες μέρες μετά, έδινε τη δική του ερμηνεία στον Νοϊμπάχερ, χαρακτηρίζοντας τη διαδήλωση ως μια διαμαρτυρία ταραξιών «με νεύρα κλονισμένα από τας μακράς στερήσεις…». Τρεις μήνες μετά, ο Νικόλαος Καίσαρης της Ειδικής Ασφάλειας και τρεις άλλοι υπαξιωματικοί της Χωροφυλακής, θα προαχθούν λόγω… της συμβολής τους στην επιχείρηση κατά της «ενόπλου διαδηλώσεως αναρχικών στοιχείων τη 22-7-1943»… …………………………………………………………………………………………………………………….. * Δημοσιογράφος-ιστορικός