Κουβέντα μ'έναν Ελβετό

                                                            του Χρήστου Σακαρίκα

                                                            csakarikas@gmail.com

Όταν χρειάστηκαν ειδικές γνώσεις για θέματα ασφάλειας των τηλεπικοινωνιών, τότε επιλέχτηκα για εκπαίδευση και πήγα στη Ζυρίχη της Ελβετίας.

Τέτοιες μέρες ήταν, μέρες Χριστουγέννων του ‘82 που τελείωσε η εκπαίδευσή μου και ο εκπαιδευτής μου, ένας νεαρός μηχανικός, πρότεινε αποχαιρετιστήριο δείπνο σε ένα από τα εστιατόρια της πόλης. Εκεί κουβεντιάσαμε χαλαρά για τον τρόπο ζωής στις δύο χώρες.

Στην ερώτησή μου, πώς βλέπει εκείνος τη ζωή στη χώρα του, μου είπε:

«Ξέρεις, αύριο θα πάω να δω τον πατέρα μου, μένει στην ξύλινη καλύβα του στα βουνά. Λίγο πιο κάτω από αυτόν η περιοχή κατοικείται από Έλληνες. Εκεί να δεις βίλες! Εκεί να δεις σαλέ! Θα νόμιζε κάποιος πως η χώρα σου η Ελλάδα είναι η πλουσιότερη χώρα του κόσμου. Εμείς στην περιοχή μου είμαστε παρίες μπροστά στους πατριώτες σου!»

«Τόσοι πολλοί είναι;», ρώτησα.

«Τόσοι πολλοί και τόσο πλούσιοι», μου απάντησε.

«Δυστυχώς δε συμβαίνει το ίδιο και με τις δικές μας ορεινές περιοχές», είπα, «τα δικά μας βουνά έχουν εγκαταλειφθεί στην τύχη τους από τις κυβερνήσεις μας.

Αυτές τις κυβερνήσεις, που χάριζαν το χρήμα του λαού μας, στους γείτονες του πατέρα σου».

«Όμως η Ελλάδα έπρεπε να είναι ο Παράδεισος στη γη», μου ξανάπε.

«Δηλαδή, πώς τον εννοείς τον παράδεισο;», ρώτησα

«Μα, κοίταξε λίγο έξω από το παράθυρο να καταλάβεις».

Κοίταξα κι είδα κρύσταλλα να κρέμονται από τις διπλανές στέγες, τα ρείθρα των παραθύρων, και στα κλαδιά των γυμνών δένδρων. Οι δρόμοι ήταν παγωμένοι αλλά καθαροί από χιόνι. Τα χριστουγεννιάτικα φώτα έδειχναν γιορτή. Αν δεν υπήρχαν αυτά θα πιανόταν η ψυχή σου.

«Αυτή την παγωνιά που βλέπεις, εμείς θα την έχουμε και τον Απρίλη.

Ενώ στην Ελλάδα;»

«Στην Ελλάδα τον Απρίλη έχουμε Άνοιξη, όλα είναι λουλουδιασμένα!»

«Είδες, αυτό εννοώ».

«Ξέρεις τι μπορούμε να καλλιεργήσουμε στην Ελβετία;»

«Όχι, δεν ξέρω»

«Σχεδόν τίποτα, γιατί τίποτα δε φυτρώνει στις απότομες πλαγιές των βουνών μας, τίποτα άλλο, παρά μόνον  άγριο χόρτο».

«Ναι, αλλά βλέπω του κόσμου τα καλά στα μανάβικά σας!»

«Τα εισάγουμε όλα.

Αφού λοιπόν μόνο βουνά και αγριόχορτο έχουμε, φροντίσαμε κι εμείς να βόσκουμε αγελάδες, είναι οι μόνες που τρώνε το αγριόχορτο. Οι αγελάδες παράγουν γάλα!»

«Συνεπώς, πουλάτε το γάλα».

«Όχι, αν δοκιμάζαμε να ζήσουμε με τα χρήματα από το γάλα δε θα έφταναν. Το γάλα  αυτό καθεαυτό δεν έχει υψηλή τιμή. Αποφασίσαμε λοιπόν το γάλα μας να το κάνουμε σοκολάτες. Εισάγουμε κακάο και ξηρούς καρπούς και εξάγουμε τις περίφημες σοκολάτες μας σε όλον τον κόσμο. Έτσι κερδίζουμε χρήματα. Κερδίζουμε δίνοντας αξία στο βασικό μας προϊόν. Το επόμενο είναι τα τυριά μας. Τα ελβετικά τυριά είναι επίσης περίφημα.

Εκμεταλλευόμαστε αυτό που έχουμε!

Εσάς τι σας εμποδίζει να κάνετε κάτι ανάλογο;

Δεν έχετε γάλα;»

Δε μίλησα, κούνησα μόνο το κεφάλι μου δείχνοντας ότι τον κατανοώ.

«Ξέρεις γιατί έχουμε τα καλύτερα ρολόγια;»

«Υποθέτω πως επειδή είσαστε ακριβολόγοι».

«Όχι, αυτό έγινε επειδή η Ελβετία είναι στη μέση της Ευρώπης.

Είμαστε ανάμεσα σε βουνά, η μεταφορά πρώτης ύλης εδώ είναι πανάκριβη και γίνεται μόνο με τραίνο, ή ακόμα χειρότερα, με αεροπλάνο.

Έτσι αποφασίσαμε να φτιάχνουμε ρολόγια που χρειάζονται ελάχιστη πρώτη ύλη.

Χρειάζονται όμως ακρίβεια και πολλή δουλειά. Αφού ο καιρός μας κλείνει μέσα πάνω από το μισό χρόνο, αναπτύξαμε την ωρολογοποιία ως οικοτεχνία. Οι μεγάλες μάρκες ξεκίνησαν ως οικογενειακές επιχειρήσεις. Το ίδιο και τα φάρμακα.

Εκμεταλλευτήκαμε τις αδυναμίες του τόπου μας και τις κάναμε πλεονέκτημα!

Από τις τράπεζες δεν κερδίζει ο λαός, μόνον οι τραπεζίτες.

Εσείς γιατί δεν το κάνετε;»

Ενώ στην Ελλάδα;

«Πες μου ένα μέρος της χώρας σου που να απέχει περισσότερο από 50 χιλιόμετρα από το κοντινότερο λιμάνι! Αν έχεις λιμάνι, μπορείς να μεταφέρεις τεράστιες ποσότητες πρώτης ύλης, να φτιάξεις ελαφρά, ακόμη και βαριά βιομηχανία, οπουδήποτε.

Εσείς στην Ελλάδα γιατί δεν έχετε βιομηχανία; Τι σας λείπει;

Πες μου πού θα ρίξεις ένα σπόρο στην Ελλάδα και δε θα φυτρώσει!

Εκεί εσείς μπορείτε να παράγετε οτιδήποτε, να καλύπτετε τις δικές σας ανάγκες και να εξάγετε σε εμάς. Ποιός σπόρος δε θα φυτρώσει και ποιο φυτό δε θα καρπίσει στη χώρα σου;

Γιατί δεν το κάνετε; Τι σας εμποδίζει;

Αυτό δεν είναι το συγκριτικό σας πλεονέκτημα;

Γιατί δεν το αξιοποιείτε;

Πες μου, ποιά άλλη χώρα έχει τέτοιον Ήλιο, τέτοια θάλασσα, τόσα νησιά, τέτοιες καταπληκτικές παραλίες; Ξέρεις καμία άλλη;

Η χώρα σου αποτελεί το όνειρο διακοπών κάθε Ευρωπαίου πάνω από τα σύνορά σας.

Εσείς έπρεπε να φιλοξενείτε ολόκληρη την Ευρώπη. Γιατί δεν το κάνετε;

Πες μου μια άλλη χώρα στον κόσμο με ανάλογο αρχαίο πολιτισμό.

Κάθε παλάμη του τόπου σας, κρύβει στο χώμα της μοναδικούς αρχαίους θησαυρούς.

Γιατί δεν τους αναδεικνύετε; Ποιόν περιμένετε να κάνει τις ανασκαφές που είναι απαραίτητες; Πόσους Σλήμαν νομίζετε πως έχει η Ευρώπη;

Ξέρεις τι μαθαίνουμε στο σχολείο;

Μαθαίνουμε για τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη. Ξέρεις τι σημαίνει για τον ξένο να παρακολουθήσει αρχαίο δράμα σε ένα από τα αρχαία θέατρά σας;

Ρωτάς εμάς αν έχουμε αρχαίο θέατρο, αν φτιάξαμε τα δικά σας υπέροχα γλυπτά, αν ανακαλύψαμε τις επιστήμες;

Ρωτάς εμάς αν έχουμε Δελφούς και Ηνίοχο, αν έχουμε Παρθενώνα;

Ρωτάς εμάς γιατί ερχόμαστε;

Ερχόμαστε για να δούμε, να αισθανθούμε τον τόπο, να αναπνεύσουμε τον αέρα, να ζεσταθούμε από τον Ήλιο της χώρας στην οποία ξεκίνησε η αρχική δημιουργία.

Αυτό θέλουμε!

Δεν θέλουμε τα νυχτερινά κέντρα και τα σκυλάδικά σας.

Πώς κατάντησε ο λαός που επεδίωκε την τελειότητα ακόμη και στην πέτρα, ακόμη και στο μπρούτζο, ο λαός που επεδίωκε την τελειότητα στο πνεύμα;

Πού είναι οι αξίες σας;»

.............................................................

Όλες αυτές οι σκέψεις πέρναγαν πρόσφατα από το μυαλό μου και τις περνούσα στο χαρτί.

Γιατί είμαστε έτσι όπως είμαστε, γιατί είμαστε αυτοί που είμαστε;

Πώς κατάντησε αυτός ο λαός σε τέτοιο ξεπεσμό;

Πού μας οδήγησε ο εξευτελισμός των αξιών στη χώρα μας;

«Η Τουρκοκρατία μας έχει κάνει μεγάλη ζημιά, δεν έχουμε ξεφύγει από το ραγιαδισμό», μου έλεγε ο Παναγιώτης, ενώ μου απονεύρωνε το δόντι.

Πράγματι, αν δει κανείς προς τα πίσω, μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο και τον Αλέξανδρο, ποτέ δεν σήκωσε κεφάλι ο Ελληνισμός.

Όταν πέθανε ο Αλέξανδρος, ήρθαν οι επίγονοι. Καθάρματα του κερατά που πέρναγαν από λεπίδι όποιον αντιστεκόνταν. Κατέστρεψαν και κατέκαψαν τον τόπο μας, σε βαθμό που οι Ρωμαίοι να αποτελούν λύση. Ήρθαν οι Ρωμαίοι και υπό τη σκέπη τους δημιουργήθηκε το Βυζάντιο, κάποια στιγμή ξεπεσμού  ο υψηλός κλήρος προτίμησε το Τούρκικο φακιόλι από την Παπική τιάρα. Ανοίχτηκε από σωρεία λαθών για αιώνες η κερκόπορτα στον Τούρκο κατακτητή. Μας γονάτισε για 400 χρόνια! Καταπιέστηκε η λεβεντοσύνη  του λαού μας και αναδείχτηκε ο ραγιαδισμός. Ζήσαμε με σκυμμένο κεφάλι για 400 χρόνια!

 Όταν διώχτηκε ο Τούρκος άφησε πίσω του αντικαταστάτη τον «Έλληνα» κοτζάμπαση. Ο κοτζάμπασης στο πόδι του Αγά για να μη λείψει στο φτωχό η καταπίεση, να μην του λείψει υποταγή, να μη σηκώσει κεφάλι!

Ο πολιτικός μας κόσμος είναι η κοτζαμπασική μετεξέλιξη.

Μόλις τον βάλεις να κάτσει στην ηγετική καρέκλα, σου κάθεται και στο σβέρκο!

Εμείς πάλι; Εμείς δεν κάνουμε χωρίς τον σατράπη μας!

«Ήταν ένας αξιοπρεπής άνθρωπος που διεκδικούσε την εκλογή του σε χωριό του τόπου μας, και μια λέρα! Ε, βγήκε πρόεδρος η λέρα!», μου έλεγε κάτοικος του χωριού.

Σαν κάτι να μας πιάνει και να θέλουμε να ζούμε υποταγμένοι.

Φταίει που ακόμη δεν κατακτήσαμε τη βαθειά παιδεία να αποδιώξουμε το ραγιαδισμό.

Θέλουμε να μας τάζουν. Να μας φουσκώνουν ψέματα!

Το σηκώνει ο οργανισμός μας το ψέμα!

Αν δεν το σήκωνε, (τότε όσοι μας κορόιδεψαν μία, δύο, τρείς .. πεντακόσιες φορές, διάολε! τόσες μας κορόιδεψαν), αυτούς θα τους είχαμε πάρει με τις πέτρες.

Κι όμως ακόμα κάθονται στο θώκο του αγροτοσυνδικαλιστοπατέρα, του δημάρχου, του βουλευτή. Κάθονται όπως και οι δεσποτάδες. Ισόβιοι!

Εμείς πάλι, τους προσκυνάμε!

«Μπουγιουρούμ εφέντη!

Κόψε μας το μισθό από εδώ, ταλαιπώρησέ μας στη γραφειοκρατία από εκεί, πούλησέ μας την υπηρεσία που μας οφείλεις ως εκδούλευση, σφάξε μας να αγιάσουμε!»

Πράγματι ο τόπος μας έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα.

Αλλά όταν κάποιος μιλάει για πρωτογενή ζωική παραγωγή πρέπει να μπορεί να ξεχωρίσει τη γίδα από την προβατίνα!

 Οι ηγέτες μας, αυτοί δηλαδή που εμείς εκλέγουμε, είναι οι ολιγότερο άξιοι και περισσότερο καταφερτζήδες. Το στυλ τους είναι αυτό του Χατζιαβάτη στην περίοδο των εκλογών. Ύστερα μετατρέπονται, εκείνοι σε Βεληγκέκα και εμείς σε Καραγκιόζη, για να εισπράττουμε τις σφαλιάρες.

Τη σηκώνει ο οργανισμός μας τη σφαλιάρα, γιατί αν δεν τη σήκωνε θα είχαμε ορθώσει το ανάστημά μας, για να πάρουμε την τύχη μας στα χέρια μας.

Αν οι τοπικοί μας ηγέτες είχαν νου, θα είχαν δημιουργήσει υποδομές στον τόπο μας και ο κοσμάκης θα είχε διέξοδο εργασιακή. Αλλά δεν είχαν.

 Αν οι τοπικοί πατέρες της αγροτιάς, αν οι ίδιοι οι αγρότες μας είχαν νου, θα φρόντιζαν να υπάρξει διάδοχη κατάσταση στην καλλιέργεια του καπνού, θα ήξεραν ότι το βαμβάκι θα καταστρέψει το Θεσσαλικό κάμπο αφού το ποτάμι που τον διασχίζει δεν το λένε Νείλο αλλά Πηνειό. Αλλά φαίνεται δεν είχαν.

 Ο νους τους ήταν στην επιδότηση και την υπερεγγραφή ποσοτήτων για παράνομη επιδότηση. Σε βαθμό που λέγεται ότι χωριό της περιοχής μου είχε δηλώσει στο παρελθόν, τόσα ελαιόδεντρα και τόσο λάδι όσο αυτό που παράγει η Μυτιλήνη!

Πώς να σκάψει τη γη τώρα αυτός που έπαιρνε μάτσα τα χιλιάρικα καθήμενος στο καφενείο;

Άμα σε μάθουν στο εύκολο χρήμα, είναι βαρύ το τσαπί!

Τι τα θες, φίλε Ελβετέ, ο τόπος μας είναι πράγματι ευλογημένος, παράγει θησαυρούς αλλά πρέπει να του φυτέψουμε και σπόρο στη γη.

Και γι’ αυτό αποδείχτηκε πως τα τελευταία 30 χρόνια δεν είμαστε και τόσο άξιοι!

Όσο για τη βιομηχανία μας! Εκεί είναι η πονεμένη Ιστορία.

Τα θαλασσοδάνεια οι φοροαποφυγές, οι φοροκλοπές σε συνεργασία με τους επίορκους πολιτικούς. Αυτά μετακόμισαν το χρήμα στα Ελβετικά βουνά για πολυτελή σαλέ!

Τι να απομείνει στον τόπο για να δημιουργήσεις και (κυριότερα) να διατηρήσεις βιομηχανία;

Πρέπει να έχεις μέσα σου και λίγο πατριωτισμό!

Οι «βιομήχανοί» μας μόνο για κάτι τέτοιο δε φημίζονται.

Όσο για τους πολιτικούς μας, πάρτε παράδειγμα από τον ΓΑΠ. Δε δείχνει το Ελληνικό διαβατήριο, δείχνει τη βεβαίωση του Χάρβαρντ που λέει ότι πέρασε από εκεί. Αλλά δεν κατάλαβε το φτωχό του το μυαλό, ότι εκεί τον κάλεσαν σαν έκθεμα. Δεν κατάλαβε, ότι ήταν το αντικείμενο επίδειξης, αποτυχημένου άπατρη πολιτικού.

Πώς λοιπόν θέλεις να πάει μπροστά ετούτος ο τόπος που λέγεται Ελλάδα, φίλε Ελβετέ;

Μαύρο σε...άσπρο φόντο

Τον λενε Μιχαλη και εχει μαυρο... δερμα!
Ζει σε εναν κοσμο που εχει καταμαυρη Ψυχη ...

«Με λένε Μιχάλη. 

Γεννήθηκα το 1980 στην Αθήνα, στο «Μητέρα».
Οι γονείς μου τότε έμεναν στο Παγκράτι. Μετά τη γέννα μου μετακομίσαμε στα Πατήσια. Οι γονείς μου είναι από τη Νιγηρία. Ο πατέρας μου ήρθε στην Ελλάδα για να σπουδάσει, τη δεκαετία του ΄70. Ύστερα από κάποια χρόνια έφερε και τη μητέρα μου. Από τα παιδικά μου χρόνια δεν θυμάμαι πολλά πράγματα. Στο δημοτικό τα πήγαινα μια χαρά με τα άλλα παιδιά. Μόνο όταν τσακωνόμασταν στο ποδόσφαιρο με στολίζανε με βρισιές του τύπου «αράπης» και τα σχετικά. Ήμουν ο μόνος μαύρος στο σχολείο μου. Θυμάμαι επίσης ένα σκηνικό. Μια μέρα, έπειτα από τσακωμό, κάποια παιδιά με είχαν βάλει στη μέση και με έβριζαν. Τότε ένα παιδί που τον έλεγαν Ηλία όρμησε εναντίον τους για να με υπερασπιστεί. Από τότε γίναμε κολλητοί φίλοι. Τα πρώτα χρόνια στο σπίτι μιλούσαμε νιγηριανά και αγγλικά. Αυτό όμως με εμπόδιζε για τα μαθήματα. Μέχρι που ο δάσκαλος κάλεσε τους γονείς μου και τους είπε ότι έπρεπε να μιλήσουμε ελληνικά στο σπίτι.

Με τα χρόνια επικράτησαν τα ελληνικά στο σπίτι μας. Ελληνικά και hiphop. Από εννέα χρόνων μιλώ μόνο ελληνικά. Μιλώ επίσης άψογα αγγλικά, ενώ τα νιγηριανά τα καταλαβαίνω αλλά δεν τα μιλώ πια. Το πάθος για τη μουσική το «κόλλησα», ίσως, επειδή μεγάλωσα ανάμεσα σε διάφορους γλωσσικούς ήχους. Στο γυμνάσιο παθιάστηκα με τα γκράφιτι, τη hip-hop και τη Dram΄Ν΄ Βase. Είναι χρόνια που περνούν διοργανώνοντας πάρτι και ανταλλάσσοντας κασέτες με τα φιλαράκια. Εκείνη την περίοδο μπήκε έντονα η θρησκεία στη ζωή μου. Μαζί της και η πρώτη υπαρξιακή σύγκρουση. Γιατί η θρησκεία έλεγε «ειρήνη υμίν», ενώ το hip-hop μιλούσε για εξέγερση. Η θρησκεία ήταν ευχή, το hip-hop δράση. Το hip-hop και τα γκράφιτι ήταν για μένα ένα είδος ξεσπάσματος. Τότε, για πρώτη φορά, άρχισα να γράφω στίχους. Έγραφα και για τον ρατσισμό. Ξαφνικά συνειδητοποίησα κάτι που είχα απωθήσει: το χρώμα της επιδερμίδας μου.

Το να είσαι μαύρος. Εγώ είμαι περήφανος που είμαι μαύρος. Το να είσαι μαύρος όμως σημαίνει ότι συναντάς μπροστά σου έναν τοίχο. Σημαίνει ότι πρέπει να ξοδεύεις πολλή ενέργεια για να πείσεις τους γύρω σου ότι δεν είσαι γεννημένος μόνο για να πουλάς CD και να παίξεις μπάσκετ. Ότι μπορείς να γίνεις γιατρός, λογοτέχνης, σχεδιαστής μόδας, οτιδήποτε. Το να είσαι μαύρος σημαίνει ότι ζεις με αυτό το χρώμα, το αναπνέεις, ότι δεν σε αφήνουν ποτέ να νιώσεις αόρατος. Τη μεγαλύτερη έκπληξη την προκαλείς όταν μιλάς ελληνικά χωρίς προφορά. Παθαίνουν πλάκα. Μερικοί κάθονται με το στόμα ανοιχτό και σε κοιτάνε σαν εξωγήινο. Τέλος πάντων… Ένα καλοκαίρι στη Σύρο. Η ανατροπή στη ζωή μου συνέβη ένα καλοκαίρι στη Σύρο.

Μόλις είχα τελειώσει το λύκειο. Ήθελα τότε να μπω στη Σχολή Καλών Τεχνών και άρχισα να κάνω ιδιαίτερα μαθήματα ελευθέρου σχεδίου. Το καλοκαίρι πήγα στη Σύρο για να δουλέψω στο εργαστήριο της δασκάλας μου. Έκανα βόλτα ένα απόγευμα, όταν ξαφνικά μπροστά στα πόδια μου σταμάτησε ένα αστυνομικό τζιπ. Βγήκαν έξω δυο αστυνομικοί και μου ζήτησαν τα χαρτιά. Είχα μαζί μου τη ληξιαρχική πράξη γέννησης. Θεωρούσα ότι ήταν αρκετή, αφού είχα γεννηθεί στην Ελλάδα. Με πήγαν στο Τμήμα. Μου είπαν ότι τα χαρτιά μου είναι ελλιπή. Ένας από τους αστυνομικούς μού είπε ότι θα με απελάσουν. «Πού θα με απελάσετε;» ρώτησα. «Στα σύνορα και να πας από εκεί που ήρθες», μου απάντησε. «Εγώ δεν ήρθα από πουθενά. Έχω γεννηθεί στην Ελλάδα», είπα. Δεν πήρα απάντηση. Απέλαση, σύνορα, όλα αυτά μου φαίνονταν σαν ταινία. Έφυγε η γη κάτω από τα πόδια μου και είχα κατατρομάξει. Έμεινα εκεί τρεις μέρες, στο σκοτάδι, κοιμόμουν χάμω, σε ένα μικροσκοπικό κελί με δυο Πακιστανούς που δεν μιλούσαν ούτε ελληνικά ούτε αγγλικά. Αυτές οι τρεις μέρες ανέτρεψαν τα πάντα μέσα μου. Με τη μεσολάβηση φίλων και δικηγόρων με άφησαν ελεύθερο. Τότε άρχισαν να με βασανίζουν τα ερωτήματα.

Ποιος ήμουν; Τώρα καταλάβαινα γιατί δεν με καλούσαν φαντάρο, όπως συνέβαινε με όλους τους φίλους μου. «Φίλε μου, εσύ είσαι ξένος», έλεγα στον εαυτό μου. Και πάλι δεν ήθελα να το πιστέψω όμως. Σκεφτόμουν ότι οι αστυνομικοί είχαν κάνει λάθος. Ήταν ένας μηχανισμός άμυνας για να μη διαλυθώ. Τα χαρτιά, τα χαρτιά, τα χαρτιά. Όταν εισέβαλε στη ζωή μου η λέξη χαρτιά και αλλοδαπός όλα καθάρισαν πλέον. Ρώτησα τους υπαλλήλους στον δήμο εάν μπορώ να βγάλω ελληνική ταυτότητα επειδή έχω γεννηθεί εδώ. Μου απάντησαν κοφτά: «όχι». Μετά ήρθαν οι ουρές, οι βεβαιώσεις, τα ένσημα, τα γραφεία, οι υπάλληλοι, η ατελείωτη αναμονή. Και όταν βγαίνει η άδεια παραμονής είναι ληγμένη. Ξανά ουρές, βεβαιώσεις, ένσημα, γραφεία, υπάλληλοι, ατελείωτη αναμονή. Με αυτά θα φας όλη τη ζωή σου.

Τα καλύτερα χρόνια σου φεύγουν κυνηγώντας τα χαρτιά. Δεν μπορείς να πας πουθενά. Τα όνειρα για το πανεπιστήμιο τα εγκατέλειψα γιατί κυνηγούσα τα χαρτιά. Με κάλεσαν το 2002 στη Γαλλία για να εκπροσωπήσω την Ελλάδα σε ένα φεστιβάλ θεάτρου δρόμου. Δεν πήγα γιατί δεν είχα χαρτιά. Ήθελα να ανοίξω μια δική μου δουλειά, δεν μπόρεσα γιατί δεν είχα χαρτιά. Τα ελληνικά είναι η γλώσσα σου… Νιώθεις σιγά σιγά να ανοίγει ένα χαντάκι ανάμεσα σε σένα και στους φίλους σου. Εκείνοι προχωράνε, κυκλοφορούν ελεύθεροι. Αυτό που για σένα αποτελεί ζήτημα ζωής και θανάτου, γι΄ αυτούς είναι ένα τίποτα. Επειδή δεν έχεις κανονικά χαρτιά δεν μπορείς να κάνεις σχέδια για το μέλλον. Σκέψου τι κατάπτωση. Να είσαι είκοσι χρόνων και να μη μπορείς να κάνεις σχέδια για το μέλλον. Φθείρεσαι ανεπαίσθητα, γίνεσαι μικρός, κλείνεσαι στον εαυτό σου. Πρέπει να προσέχεις πολύ για να μη γίνεις ανθρωπάκι.

Για να μη δεις όλους τους γύρω σου ως εν δυνάμει εχθρούς. Ύστερα έρχονται άλλες ερωτήσεις. Τι είσαι; Γεννήθηκες εδώ, τραγουδάς τον εθνικό ύμνο της Ελλάδας, στο σχολείο είπες ποιήματα για την 25η Μαρτίου. Και όμως σε θεωρούν αλλοδαπό. Στη Νιγηρία εσύ δεν έχεις πάει ποτέ. Τα ελληνικά είναι η γλώσσα σου. Τι είσαι λοιπόν; Πρέπει να είσαι τρεις φορές τρελός για να μην τρελαθείς. Πρέπει να παλέψεις με νύχια και με δόντια για να μην αφήσεις την πραγματικότητα να σε ξεκάνει.
Τι κάνω αυτή τη στιγμή; Ασχολούμαι πολύ με τη μουσική και με το θέατρο του δρόμου. Τώρα δουλεύω στον «Κοσμοπολιτισμό», ένα πολιτιστικό κέντρο που διοργανώνει και πολλά ενδιαφέροντα event με μετανάστες καλλιτέχνες.

Τα χαρτιά; Τα περιμένω ακόμα, εδώ και δυο χρόνια. Το μέλλον;
Το μέλλον, φίλε μου, είναι τα όνειρά μου. Αυτά είναι η ασπίδα και η ελευθερία μου…»

του Gazmend Kapllani

Απο Λαμπρο Κερεντζη
πηγή: στην απέναντι όχθη

Μαθήματα επιχειρηματικότητας από τους Pink Floyd

H θρυλική μπάντα των Pink Floyd δε θα είχε τόσο μεγάλη επιτυχία εάν δεν έκανε και ορισμένες βασικές επιχειρηματικές κινήσεις. Το περίφημο album τους "Dark Side Of The Moon" βρέθηκε στο "Νούμερο 1" μόνο για μία εβδομάδα στις ΗΠΑ, αλλά παρέμεινε στο "Top 200" για 14 χρόνια και 3 μήνες.

Το 2003 μια remastered έκδοση του album πούλησε 800.000 αντίτυπα, μέχρι το 2012 οι συνολικές πωλήσεις του συγκροτήματος ξεπέρασαν τα 50 εκατ. ευρώ, ενώ το ιδρυτικό μέλος του συγκροτήματος, Roger Waters, αναφέρθηκε από το Billboard Boxscore ως ο δεύτερος υψηλότερα αμειβόμενος μουσικός της χρονιάς, με εισοδήματα 88 εκατ. δολάρια.

Τα παραπάνω δεν έγιναν τυχαία, ούτε βασίστηκαν αποκλειστικά στην αποδοχή της μουσικής από τον κόσμο, αλλά βασίστηκαν σε μια ασυμβίβαστη, για την εποχή, προσέγγιση των διαδικασιών της μουσικής βιομηχανίας, η οποία δεν έγινε απλά και μόνο για να είναι "αντίθετη", αλλά προήλθε από μια βαθύτερη κατανόηση παραμέτρων που η τότε μουσική βιομηχανία προσπερνούσε.

Τι διαφορετικό έκαναν τότε οι Pink Floyd και πώς αυτό μπορεί να αποτελέσει μάθημακαι για τους σημερινούς επιχειρηματίες;

1. Πάρτε feedback από τους συνεργάτες και πελάτες σας πριν διαθέσετε το προϊόν σας στην αγορά. Οι Pink Floyd πέρασαν μεγάλο διάστημα τραγουδώντας live και δεχόμενοι τις αντιδράσεις του κοινού, πριν παρουσιάσουν το πρώτο τους album. Αυτό τους έδωσε τη δυνατότητα να παρουσιάσουν κάτι με βάση αυτό που ήθελε το κοινό τους, διότι είχαν δει προηγουμένως τις αντιδράσεις του τελευταίου στις live εμφανίσεις του.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που προκύπτει, και για τους μουσικούς και για τους επιχειρηματίες, είναι κατά τη δημιουργία τουεπόμενου προϊόντος – album. Στην περίπτωση αυτή, ο επιχειρηματίας, αλλά και ο μουσικός, έχει μικρότερο feedback από το κοινό του – πελάτες του, καθώς ο μεν επιχειρηματίας ακολουθεί τη λογική να βαδίσει στο πετυχημένο μοντέλο του προηγούμενου προϊόντος, αγνοώντας όμως ότι ενδεχομένως ότι στο μεταξύ ίσως να έχει μερικώς αλλάξει αυτό που θέλουν οι πελάτες, ενώ ο μουσικός κλείνεται για μεγάλο διάστημα στο studio και έτσι απομονώνεται από τον κόσμο του.

Για το λόγο αυτό, δεν είναι λίγες οι φορές που βλέπουμε τόσο την επόμενη γενιά ενός πετυχημένου προϊόντος να μην έχει την ίδια αποδοχή, όσο και το δεύτερο album ενός συγκροτήματος να είναι κατώτερο από το πρώτο. Στο χέρι του επιχειρηματία είναι λοιπόν να μη χάσει την επαφή με τους πελάτες του, να αφουγκράζεται κάθε στιγμή τί ακριβώς θέλουν και να μην ακολουθεί απαραίτητα κατά γράμμα ένα επιχειρηματικό μοντέλο επειδή αυτό στο παρελθόν αποδείχτηκε επιτυχημένο.

2. Πείστε τους πελάτες σας να συνδράμουν οικονομικά προκειμένου να ετοιμάσετε την επόμενη γενιά του προϊόντος. Οι Pink Floyd το έκαναν αυτό, με τη διοργάνωση μικρών σε μέγεθος κοινού συναυλιών, όπου το κοινό πλήρωνε για να ακούσει κάποιες μουσικές τους ιδέες, πριν ακόμα αυτοί τις μετουσιώσουν σε τραγούδια. Οι startupεταιρείες κάνουν το ίδιο, αντλούν κεφάλαια από τους επενδυτές προκειμένου να δημιουργήσουν ένα προϊόν.

3. Σεβασμός προς τη γνώμη του πελάτη. Η αποδοχή από τον πελάτη δεν είναι δεδομένη, ούτε πρέπει να βασίζεται στην αποδοχή που επέδειξε κατά την παρουσίαση του προηγούμενου προϊόντος. Οι Pink Floyd δε βασίστηκαν ποτέ στις προηγούμενες επιτυχημένες δουλειές τους, αλλά για κάθε νέο album τους άκουγαν προσεκτικά τουςοπαδούς τους και αντλούσαν ιδέες και από αυτούς.

4. Μη δείχνετε απρόσιτος και μη φοβάστε να είστε ανθρώπινος στις επαφές σας, ακόμα και αν αυτό ενέχει τον "κίνδυνο" να "τσαλακωθεί" το προφίλ σας. Παρά την τεράστια επιτυχία που είχαν τότε οι Pink Floyd, στις συνεντεύξεις τους φρόντιζαν να δείχνουν ότι δε διέφεραν από τους οπαδούς τους, κρατώντας πολύ χαμηλό και "ανθρώπινο" προφίλ.

5. Ακολουθήστε το πάθος σας. Σε αντίθεση με τη μουσική βιομηχανία που ήθελετραγούδια των 3-5 λεπτών διότι με αυτό το μοντέλο ήταν και είναι δομημένη η μουσική βιομηχανία, οι Pink Floyd πήγαν κόντρα στο ρεύμα και δημιούργησαν πολύμεγαλύτερης διάρκειας τραγούδια, και τελικά δικαιώθηκαν.

Αυτή η πρόκληση είναι, αντίστοιχα, πολύ μεγάλη, για τις startup εταιρείες, οι οποίες θα πρέπει να αφοσιωθούν σε αυτό που ξέρουν να κάνουν καλύτερα, παρά στα κελεύσματα των "εμπειρογνωμόνων" οι οποίοι συχνά κατευθύνονται από την προοπτική του γρήγορου κέρδους.

6. "Ισορροπία" μεταξύ ποιότητας και διαφήμισης. Η διαφήμιση και το PR ωφελεί σίγουρα την επιχείρηση, και είναι απαραίτητη, αλλά σε μεγάλες δόσεις λειτουργείαντίστροφα. Οι Pink Floyd δε θα μπορούσαν να αγνοήσουν τη δύναμη της διαφημιστικής προώθησης, ωστόσο φρόντισαν έτσι ώστε να την κατευθύνουν εκείνοικαι να μην τους κατευθύνει αυτή.

Πηγή: emea.gr

Το Φαινόμενο Poltergeist, μια επιστημονική και ψυχολογική προσέγγιση

"δεν υπάρχει τίποτα το υπερφυσικό σε κανένα επίπεδο. Ότι σήμερα θεωρούμε υπερφυσικό, μετά την κατανόηση του θα εμφανιστεί εντελώς φυσιολογικό."Τζ. Ραίν

Στον κόσμο της παραψυχολογίας, υπάρχει μια βασική διάκριση ανάμεσα στο φαινόμενο των φαντασμάτων και αυτό των πνευμάτων. Η διαφορά βρίσκεται στην δυνατότητα οπτικής αντιλήψεις του φαινομένου. Έτσι τα μεν φαντάσματα μπορούν να γίνουν ορατά από τον παρατηρητή, ενώ αντίθετα τα πνεύματα γίνονται αντιληπτά μόνο μέσου ενός διαμέσου (medium) ή μέσα από ήχους ή μετακινήσεις αντικειμένων. Ένα λοιπόν από τα ποιο συχνά παρατηρούμενο φαινόμενο επαφής με πνεύμα αποτελούν οι περιπτώσεις γνωστές και ως poltergeist, φαινόμενο που ο ιδρυτής της Εταιρίας Ψυχικών Ερευνών του Λονδίνου Myers, παρατήρησε πως αποτελεί ξεχωριστό από τις περιπτώσεις στοιχειώσεων.
Ο όρος poltergeist σχηματίζεται από τις λέξεις 'poltern' που σημαίνει 'χτυπώ' και 'geist' που σημαίνει 'πνεύμα'. Με αυτό τον όρο περιγράφονται όλα εκείνα τα περιστατικά όπου μια αόρατη μορφή προκαλεί αναταραχή σε ένα χώρο μέσα από ήχους (όπως ξύσιμο τοίχων, μετακινήσεις αόρατων επίπλων κα.), μετακινήσεις αντικειμένων αλλά και με επιθέσεις σε ανθρώπους ή ζώα. Κρίνοντας από τον ίδιο τον όρο που δόθηκε στον υπόλοιπο Ευρωπαϊκό χώρο, η στάση των ανθρώπων ήταν μάλλον εχθρική αφού νοούνται τα πνεύματα αυτά ως κακόβουλα και επικίνδυνα για την ανθρώπινη σωματική υγεία. Αντίθετα με την αντίληψη αυτή μοιάζει να είναι ο συνηθέστερος όρος που έχει επικρατήσει στον Ελλαδικό χώρο ('θορυβοποιό πνεύμα') που σαφώς περιορίζετε σε αόρατη πυγή ήχων και γιατί όχι και μετακινήσεις αντικειμένων που σπάνια όμως έρχονται σε άμεση επαφή με τον ίδιο τον παρατηρητή. Υπάρχει εδώ λοιπόν μια σημαντική διαφορά μέσα από την χρήση διαφορετικών όρων; Μια λαογραφική μελέτη στην Ελληνική παράδοση ίσως θα μπορούσε να ρίξει περισσότερο φως.
Το φαινόμενο poltergeist σίγουρα δεν αποτελεί ένα σύγχρονο παραδοξολογικό φαινόμενο, αντίθετα φαίνεται να έχει περιγραφές του από την αρχαιότητα ακόμη, αν και η πλειονότητα των αναφορών ξεκινά των 16ο αιώνα. Ιδιαίτερη όμως προσοχή μοιάζει να ξεκινά από τον 18ο αιώνα όπου η ερμηνεία των φαινομένων συνοδευόταν πάντα από την εύκολη λύση σκανδαλιάρικων παραμελημένων πνευμάτων, μαγείας ή και δαιμονοπληξίας. Έρευνα των παραψυχολόγων Gauld και Cornell (στα τέλη του 1970) έδειξε πως 9% των περιπτώσεων αποδίδονταν σε παρουσία δαιμόνων, 7% σε μάγισσες και μόνο 2% σε πνεύματα νεκρών. Η ίδια έρευνα (μια καταγραφή και συστηματική ανάλυση 1800 περιπτώσεων ανά τον κόσμο) έδειξε και την παρουσία κάποιον βασικών χαρακτηριστικών: 64% των περιπτώσεων poltergeist αφορά μετακινήσεις μικρών αντικειμένων, 58% των περιπτώσεων είχαν έντονη δραστηριότητα στις νυχτερινές ώρες, 48% ακούγονταν χτύποι στο χώρο, 36% αφορούσε την μετακίνηση μεγάλων αντικειμένων, 24% των περιπτώσεων διαρκούσε πάνω από ένα έτος και 12% ανοιγόκλειναν πόρτες και παράθυρα. Πέρα από τις παρατηρήσεις αυτές, αξίζει να συμπληρώσουμε πως υπάρχουν και συχνά περιστατικά με βροχές από πέτρες, ουρλιαχτά, αηδιαστικές μυρωδιές, παρενοχλήσεις σε τηλεφωνικές ή άλλες ηλεκτρικές συσκευές και φώτα, και πιο σπάνια εμφανίσεις οπτασιών ή ακόμη και επίθεση (βίαιη ή σεξουαλική) απέναντι σε ανθρώπους και ζώα.
Αν και το φαινόμενο των poltergeist είναι το πιο συχνά παρατηρήσημο, δεν μοιάζει να έχει πάντα μια παραφυσική πυγή. Ήδη στις αρχές του 20ου αιώνα, διατυπώθηκε η θεωρία του 'μικρού άτακτου κοριτσιού' από τον παραψυχολόγο Πόντμορ, ο οποίος θεωρούσε πως το φαινόμενο συχνά έβρισκε την εξήγηση του στις φάρσες και στα έξυπνα τεχνάσματα παιδιών με ευέξαπτη φαντασία (παραπέμπουμε εδώ τον αναγνώστη να μελετήσει την γνωστή απάτη των μικρών αδελφών Wright το 1917 με τις φωτογραφίες νεραϊδών). Το να θεωρήσουμε όμως το φαινόμενο ως προϊόν απάτης σίγουρα δεν μπορεί να εξηγήσει όλα τα περιστατικά! Σύμφωνα λοιπόν με τον ψυχολόγο Γκόλντ, από τις 500 περιπτώσεις poltergeist που ερεύνησε ο ίδιος, το 8% θεωρήθηκαν ως απάτη ενώ μονάχα το 1% αποδόθηκε σε φυσικά αίτια. Εξαίροντας λοιπόν τις ερμηνείες ορισμένων παραψυχολόγων και πνευματιστών σχετικά με την εκδηλωτική δύναμη των πνευμάτων, οι περισσότεροι ερευνητές έχουν επικεντρωθεί πλέον στην ψυχολογική ερμηνεία του φαινομένου.
Ήταν το 1930 όταν ο ψυχολόγος Fodor πρότεινε την θεωρία της συσχέτισης των poltergeist με την ανθρώπινη προσωπικότητα. Με βάση την θεωρία αυτή, ένα άτομο γίνεται προσωρινά ικανό να εκδηλώσει φαινόμενα ψυχοκίνησης δίχως το ίδιο να έχει συνειδητή επίγνωση ή έλεγχο πάνω τους. Το άταχτο πνεύμα που εκδηλώνεται, ερμηνεύετε ως ένα 'δέμα προβαλλόμενων καταστολών'. Ο Fodor παρατήρησε πως κάποιος απόκρυφος φόβος, σεξουαλικές απογοητεύσεις ή ενοχή που βρίσκεται στο προσωπικό ασυνείδητο του ατόμου μπορεί να παράγει έντονες εξωτερικεύσεις ακόμη και με την μορφή ψυχοκίνησης. Η παρουσίαση της θεωρίας έγινε επιτυχημένα όταν ο ίδιος είχε ασχοληθεί το 1938 με το περιστατικό γνωστό ως 'Thorton Heath poltergeist' κατά το οποίο μια γυναίκα, εκδήλωνε τις απωθήσεις τις μέσα από βιαία ξεσπάσματα τύπου poltergeist με την μορφή επιθέσεων βρικόλακα!
Σε παρόμοιο περιστατικό στο οποίο ο συγγραφέας του παρόντος άρθρου μελέτησε προσωπικά, το 'πνεύμα' βρήκε την γαλήνη του μονάχα όταν ο έφηβος εκδήλωσε ελεύθερα το φυσικό του ταλέντο για την ζωγραφική που πιο πριν είχε περιοριστεί από το περιβάλλον του σημαντικά. Η εκδήλωση των ενορμίσεων του διαμέσου της τέχνης μοιάζει να σταμάτησε κάθε ψυχοκινητική εκδήλωση. Μονάχα μετά από χρόνια τα φαινόμενα φαίνετε να επανήλθαν ηπιότερα, όταν το άτομο βρισκόταν υπό κατάσταση άγχους το οποίο όμως δεν δέχονταν να το αποδεχτεί συνειδητά!
Τριάντα χρόνια μετά τον Fodor, μελέτη του Roll (μέλος του Ιδρύματος Ψυχικών Ερευνών της βόρειας Καρολίνας) ενίσχυσε τον ανθρώπινο ψυχολογικό παράγοντα. Μελετώντας λοιπόν 116 περιπτώσεις παρατήρησε την παρουσία συγκεκριμένων μοτίβων από το φαινόμενο που ο ίδιος αποκαλεί 'αυτογενή περιοδική επανάληψη ψυχοκινητικών φαινομένων'. Αθέλητη λοιπόν έκφραση θυμού και εχθρικότητας δια μέσου ψυχοκινητικών εκδηλώσεων που συνήθως διαρκούσαν από μερικές ώρες έως και μήνες, ήταν ένα σύνηθες παρατηρούμενο φαινόμενο που συνόδευε παιδιά ή εφήβους που δεν μπορούσαν διαφορετικά να εκδηλωθούν ελεύθερα.
Ως μια πράξη 'μεγάφωνο' θεωρείται το φαινόμενο poltergeist και από τον ψυχίατρο Έρενβαλτ ο οποίος θεωρεί την εκδήλωση ψυχοκίνησης υπό αυτή την μορφή, ως έχει κάποια αξία υποκατάστασης για το άτομο που συχνά είναι καταπιεσμένο από το περιβάλλον του, έχει καταλογιστεί σαν παρανοϊκό ή παραγνωρίζεται η προσωπική του αξία. Συμπληρώνει μάλιστα πως οι εκδηλώσεις poltergeist πρέπει να εκτιμηθούν σαν ασυνείδητες τακτικές που αποβλέπουν να καλυτερέψουν μια ανθρώπινη κατάσταση ή ακόμη σαν προσπάθειες αυτοθεραπείας. Πιθανή ίσως επιβεβαίωση να δίνεται και από την έρευνα του Γκόλντ όπου μόνο το 24% των 500 περιπτώσεων που είχε μελετήσει, κράτησαν πάνω από ένα χρόνο. Το ξαφνικό ξεκίνημα και σταμάτημα των δραστηριοτήτων αυτών δίνει την υπόνοια πως τα φαινόμενα, όπως και τα συμπτώματα του πυρετού, δεν αντιπροσωπεύουν την ασθένεια την ίδια, αλλά την θεραπεία της.
Μπροστά όμως σε αυτή την προσπάθεια ψυχολογοποίησης του παραδόξου, πολλά είναι τα ερωτήματα των ερευνητών: Ποια λοιπόν μπορεί να είναι αυτά τα χαρακτηριστικά των ατόμων που εκδηλώνουν poltergeist; Με βάση ποιους μηχανισμούς μπορεί να εκδηλωθούν; Είναι δυνατόν να υπάρχει ψυχοκινητική ικανότητα στον άνθρωπο; Και εν τέλει, μπορούν όλα τα φαινόμενα poltergeist να ερμηνευθούν με αυτό τον τρόπο;
Φαίνεται πως τα χαρακτηριστικά συμπεριφοράς είναι κοινά σε όλα τα άτομα γύρω στα οποία επικεντρώνεται το φαινόμενο poltergeist. Έτσι πιστεύεται πως άτομα με άλυτες συναισθηματικές εντάσεις είναι περισσότερο ικανά για την πρόκληση του φαινομένου. Συχνά στην προσωπικότητα των ατόμων αυτών υπάρχουν αγχοτικές αντιδράσεις, μετατραυματικές υστερίες, φοβίες, μανιακή συμπεριφορά, ιδεοληψίες, επιδράσεις αποσύνδεσης και σχιζοφρενική συμπτωματολογία. Συχνά πάλι οι έφηβοι που προκαλούν poltergeist έχουν μια γενικότερη αδυναμία στο να εκδηλώνουν τα συναισθήματα τους (και ιδιαίτερα αυτά της οργής) και τις απογοητεύσεις τους. Η σχέση της επιθετικότητας με την ψυχοκίνηση (και φυσικά με το φαινόμενο που μελετάμε) φαίνεται να αποδεικνύεται και πειραματικά αφού κατά την διάρκεια ψυχοκινητικών πειραμάτων, οι συμμετέχοντες παρουσιάζουν εγκεφαλικά κύματα ρυθμού Θ (4-7 c/sec), ρυθμούς που επίσης παρουσιάζουμε όταν είμαστε θυμωμένοι. Φαίνεται τέλος πως για την δημιουργία των φαινομένων είναι απαραίτητη και η χρήση των ανώτερων κέντρων του εγκεφάλου γιατί τα περιστατικά poltergeist δεν πραγματοποιούνται όταν το άτομο/πυγή κοιμάται (αντίθετη με την θεώρηση αυτή βρίσκεται ο συγγραφέας αφού στο περιστατικό με το οποίο ο ίδιος είχε την ευκαιρία να μελετήσει, υπήρξε τουλάχιστον μια εκδήλωση ψυχοκινητικότητας εν ώρα ύπνου).
Ο ακριβής τρόπος με τον οποίο όμως γίνεται η εκδήλωση ψυχοκινητικότητας (ως εκδήλωση άλυτων ψυχικών συγκρούσεων) μοιάζει ακόμη άγνωστος. Είναι πιθανό όμως η όλη διαδικασία να ακολουθεί την γνωστή έκφραση συμπτωμάτων όπως αυτή περιγράφεται στην ψυχαναλυτική σχολή. Η διαμόρφωση ψυχονευρωτικών συμπτωμάτων λοιπόν αποτελεί την έκφραση ψυχικών συγκρούσεων ανάμεσα στις δυνάμεις που τείνουν να γίνουν συνειδητές και στους μηχανισμούς που τείνουν να προστατεύσουν το Εγώ. Έτσι, ποικίλες αναμνήσεις και συναισθήματα που εξαιτίας της απώθησης καταλήγουν στο χώρο του ασυνειδήτου, τείνουν να γυρίζουν στο φως της συνείδησης.
Εμπόδιο στην πορεία βρίσκεται η παρουσία των μηχανισμών άμυνας του Εγώ που τείνουν να τροποποιήσουν την μορφή των απωθημένων στοιχείων. Φυσικά στην πορεία εξέλιξης του ατόμου, η οποιαδήποτε εσωτερική σύγκρουση δεν γεννά ψυχοπαθολογική συμπεριφορά παρά μπορεί να ενεργοποιεί και μηχανισμούς άμυνας που να σχηματίζουν και αυτοί λίγο περισσότερο το οικοδόμημα που λέγετε προσωπικότητα. Η προσπάθεια όμως των μηχανισμών αυτών έχουν βασικό σκοπό την προστασία του Εγώ διαμέσου την μετατροπή του αρχικού ασυνείδητου μηνύματος. Αν η μετατροπή αυτή δεν πραγματοποιηθεί σε βαθμό μεγάλο τότε το άτομο βιώνει άγχος, κυριαρχείτε από εφιάλτες ή εκδηλώνει ψυχοπαθολογικά συμπτώματα.
Παρόμοια λοιπόν με την ψυχανάλυση, έτσι και στις περιπτώσεις poltergeist μπορούμε να αναγνωρίσουμε ένα πιθανό μηχανισμό εξωτερίκευσης μιας τέτοιας σύγκρουσης ανάμεσα σε αυτό που θέλει το άτομο και σε αυτό που επιθυμεί το σύνολο. Η ψυχοκινητικότητα αυτή λοιπόν μοιάζει σαν ένας τρόπος εξωτερίκευσης, εκδραμάτισης και προβολής κάποιων ασυνείδητων περιεχομένων, συγκρούσεων αλλά και προτύπων συμπεριφοράς που για ποικίλους λόγους δεν μπόρεσαν να αναπτυχθούν. Παράλληλα η εκδήλωση αυτή (όπως άλλωστε συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις ψυχοπαθολογίας) μπορεί να κρύβει και ένα δευτερεύον κέρδος, αυτό της πρόκλησης προσοχής των άλλων.
Ενδιαφέρον έχει επίσης να τονίσουμε την σχέση του συμπτώματος με την ψυχική ταλαιπωρία. Σε ψυχοπαθολογικές λοιπόν περιπτώσεις, το άτομο συχνά βιώνει το σύμπτωμα δυστονικά προς τον εαυτό του, του προκαλεί λοιπόν στεναχώρια, θλίψη και προβλήματα στην καθημερινή του ζωή. Αυτό οφείλεται στην τιμωριτική στάση του Υπέρ-Εγώ που έρχεται να καταδικάσει την εκδήλωση των ασυνείδητων στοιχείων. Συμβαίνει κάτι ανάλογο στις περιπτώσεις poltergeist; Μπορούμε να δούμε τις ψυχοκινητικές εκδηλώσεις ως δυστονικές ή απλά ως ένα μηχανισμό άμυνας του Εγώ με εκφραστικά προς το περιβάλλον χαρακτήρα; Αυτό είναι ένα σημαντικό ερώτημα που αξίζει να προβληματίσει τους ερευνητές.
Επίσης ερώτημα όμως τίθεται και στο κατά πόσο ο άνθρωπος είναι δυνατόν να εκδηλώσει ψυχοκινητικά φαινόμενα καθώς επίσης να εκφράσει τον ψυχισμό του μέσα από ένα τέτοιο παράδοξο φαινόμενο. Φυσικά ως απάντηση στο δεύτερο σκέλος του ερωτήματος βρίσκονται όλα εκείνα τα περιστατικά ερευνητών που έχουν προαναφερθεί και που φαίνεται πως μέσα από ψυχοθεραπεία μπόρεσαν να προσφέρουν μια διαφορετική δίοδο εκδήλωσης ψυχικής ενέργειας. Συμπλήρωμα ίσως εδώ αξίζει να γίνει από την μελέτη των περιστατικών στιγματισμού. Ένα φαινόμενο ιδιαίτερα γνωστό στην Ρωμαιοκαθολική εκκλησία όπου στο σώμα πιστών εμφανίζονται (και συχνά για μεγάλο διάστημα) μώλωπες ή και αιμορραγίες σε σημεία παρόμοια με αυτά που η παράδοση θέλει να έχει πληγωθεί ο Χριστός. Ο θρησκευτικός ζήλος των ατόμων αυτών εύκολα μπορεί να ερμηνεύσει το ψυχοσωματο-μετατροπικό αυτό φαινόμενο. Έρευνα μάλιστα του γιατρού Ράτνοφ (1969) σε 60 περιστατικά που προκαλούσαν μώλωπες στο σώμα τους δίχως να υπάρχει κάποια εξωτερική πυγή, έδειξε καθαρά τον σημαντικό ρόλο της ψυχολογίας. Υστερικές προσωπικότητες που ζούσαν συχνά σε μια ιδιαίτερα αγχοτική ζωή, με τάσεις αυτοτραυματισμού και μαζοχιστικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας, είχαν την ικανότητα να προκαλούν μώλωπες ακόμη και αιμορραγίες στο σώμα τους!
Αναφορικά τώρα για την δυνατότητα εκδήλωσης ψυχοκινητικότητας, αξίζει ίσως να αναφερθούμε στην προσπάθεια 8 ερευνητών στο Τορόντο το 1972 όπου κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα δικό τους πνεύμα, τον Φιλίπ. Ο Φιλίπ ένα πνεύμα καθαρά φανταστικό, εκδηλώθηκε μέσα από ανυψώσεις επίπλων και άλλες δραστηριότητες που αποδείκνυαν την επίδραση του νου πάνω στην ύλη. Μια παρόμοια πετυχημένη προσπάθεια είχε γίνει δυο χρόνια πριν, από τον ψυχολόγο Μπάτσελορ ο οποίος στην δική του ομάδα παρήγαγε αρχικά τεχνικά παραφυσικά φαινόμενα ενώ έπειτα τα μέλη της ομάδας κατάφεραν να εκδηλώσουν ανυψώσεις αντικειμένων από μόνοι τους. Έτσι έρευνες σαν και τις παραπάνω έκαναν επιστήμονες, σαν τον ψυχολόγο Μπέλοφ να θεωρήσουν πως υπό ορισμένες συνθήκες που παραμένουν ακόμη ασαφείς, μια ιδέα ή μια πρόθεση που μορφοποιείται στο μυαλό μπορεί αυτόματα να υποχρεώσει ένα υλικό σύστημα να δράσει κατά τέτοιο τρόπο που να εκφράσει αυτή την ιδέα ή την πρόθεση. Η ικανότητα λοιπόν του ατόμου να επιβάλλεται στο περιβάλλον του δημιουργώντας δραστηριότητες παρόμοιες μ'αυτές ενός άτακτου πνεύματος, φαίνεται πως έχει αποδειχθεί επανειλημμένα. Μπορούν όμως όλα τα περιστατικά να κατανοηθούν με βάση την ψυχολογία;
Η ψυχολογική στάση απέναντι στο φαινόμενα έχει δεχθεί σημαντικές αμφισβητήσεις. Οι παραψυχολόγοι Gauld και Cornell, εναντιώνονται στην θεωρία της ψυχολογικού παράγοντα βασισμένοι στην κριτική που γίνεται συνεχώς στα ψυχολογικά τεστ (τα οποία και χρησιμοποιήθηκαν και στις μελέτες των ερευνητών/οπαδών της θεωρίας του ψυχολογικού παράγοντα). Από την άλλη πλευρά, ο ψυχίατρος Stevenson προτείνει μια ενδιάμεση λύση υπενθυμίζοντας την αρχική πίστη σε επαφή με πνεύματα. Παρατηρεί μάλιστα πως σε περιπτώσεις ψυχολογικού παράγοντα, τα φαινόμενα είναι συνήθως βίαια και φαινομενικά δίχως σκοπό. Αντίθετα αυτά που πιθανόν να πηγάζουν από την λειτουργία ενός πνεύματος, έχουν συνήθως μια επικοινωνιακή ευφυή δομή καθώς και σκοπιμότητα στις μετακινήσεις αντικειμένων.
Η στάση του συγγραφέα πάντως είναι περισσότερο κοντά στην θεωρία του ψυχολογικού παράγοντα και αυτό διότι η ύπαρξη πνευμάτων αποτελεί ένα μεγάλο ξεχωριστό, ασαφές ακόμη, κεφάλαιο της παραψυχολογίας που όμως έχει σοβαρές φιλοσοφικές προεκτάσεις. Ανεξάρτητα πάντως με την ερμηνεία που δίνεται από τον εκάστοτε ερευνητή, οι αποδείξεις της θεωρίας τους ψυχολογικού παράγοντα είναι πολύ ισχυροί για να διαγραφούν. Σημαντική λοιπόν είναι η διάκριση ενός φαινομένου poltergeist με ψυχολογικό παράγοντα, να γίνεται από οποιαδήποτε άλλη πιθανή πυγή, όταν και εφόσον διακρίνονται δυο βασικά στοιχεία:
Ι) τα φαινόμενα θα πρέπει να επικεντρώνονται πάντα γύρω από ένα άτομο και πάντα υπό την παρουσία του.
ΙΙ) το άτομο αυτό θα πρέπει να αξιολογηθεί ψυχοδιαγνωστικά έτσι ώστε να μπορεί να τοποθετηθεί εντός των ψυχολογικών κριτηρίων και χαρακτηριστικών που προαναφέρθηκαν.

Ιωαννίδης ΓιώργοςΨυχολόγος

Οποιαδήποτε κριτική, γίνεται δεκτή στο e-mail: arpokratis@yahoo.com

Βιβλιογραφία
Moore B. E. & Fine B. D. Psychoanalytic terms & concepts. U.S.A. American Psychoanalytic Press, 1990.
Watson L. Υπερφύση Αθήνα εκδ. Κωτσιάνα
Watson L. Μετά την υπερφύση. Αθήνα εκδ. Ωρόρα, 1987.
Watson L. Η παλίρροια της ζωής Αθήνα εκδ. Κωτσιάνα, 1976.
Συλλογικό Η παραψυχολογία σήμερα. Αθήνα εκδ. Ωρόρα, 1990.
Συλλογικό Η δύναμη του νου. (π.ε. 1988) Αθήνα εκδ. Αλκυών, 1990.
Κλάρκ Α. Άγνωστες δυνάμεις. Αθήνα εκδ. Κάκτος, 1985.
Guiley R. E. Εγκυκλοπαίδεια μυστικιστικών και παραφυσικών εμπειριών. Αθήνα εκδ. Anubis, 1994.
Δερμιτζάκης Μ. Παραψυχολογία: Μύθος ή πραγματικότητα; Αθήνα εκδ Θυμάρι, 1981.
2001. Φάκελος Χ: τ. 3, Ιανουάριος 1998.

Προσθέστε: Σχόλια - Παρατηρήσεις - Δικές σας απόψεις,
στην διεύθυνση arthra@esoterica.gr

Πηγή: ΣΤΑ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ: Poltergeist: μια ψυχολογική προσέγγιση.. http://www.staparaskinia.gr/2013/02/poltergeist.html#ixzz2K24HGR3L